Labda kadavra ile işleyeceğimizi duyana kadar keyfim epey yerindeydi.s.s
Neyse teorik ders güzel. Anatomi zaten ilk çağlardan beri merak edilen araştırılan bir alan. Latince isimler ezberlemekten ibaret değil yani:) İnşallah öğrenirken eğlenceli olur ^_^
Anatomiye Giriş ve Terminoloji
Anatomi yunancada Ana (=içinden) tome(-temnein = kesmek) kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuş.
Latince'de -> dissection
Anatomi tıpın en temel bilimdalı.
Alt grupları:
1- Makroskopik Anatomi (Gross Anatomi) - kadavrada gördüğümüz şeyler
2- Mikroskopik Anatomi (Histologia) - mikroskop altında dokuya ulaştığımız kısım
3- Sitoloji - hücrelerin tamamının incelendiği bilimdalı
4- Gelişimsel Anatomi (Developmental Anatomy):
A-Doğum öncesi dönemi anatomisi (Embryologia)
B-Çocukluk dönemi anatomisi (Child Anatomy)
C-Erişkin dönemi anatomisi (Adult anatomy)
D-Yaşlılık dönemi anatomisi (Geriatric anatomy)
5-Patolojik Anatomi- normal olması gerekenin anormal oluşması
Bir de galiba çalışılma şekline göre çeşitleniyor:
1) Sistematik Anatomi (Anatomia Systematica) - sistem sistem giden alt grup
2) Bölgesel Anatomi (Anatomia Topographica - Anatomia Regionalis) - mesela sadece baş bölgesi
3) Karşılaştırmalı Anatomi (Anatomia Comparativa) - farklı grupların anatomisini karşılaştırıyorsun.
4) Cerrahi Anatomi (Anatomia Chirurgica) -klinikte cerrahların kullandığı
5) Klinik Anatomi (Anatomia Clinica) - tıpta anlattıkları. Hastalık durumu, patojen durum da anlatılıyor
6) Yüzeysel (surface) Anatomi - gözle görülebilen yerdeki
7) Kesitsel Anatomi (Radyolojik Anatomi) - MR falan alırken kesit şeklinde yapıyorlar.
8) Estetik (Plastik-Artistik) Anatomi - heykeltraşlara, ressamlara falan verilen ders
9) Spor Anatomisi -sporla uğraşanlara veriliyor
Anatominin kısa tarihçesi:
ilk yazılı kayıtlar eski Yunanda Hippocrates (M.Ö. 460-377) ile başlıyor. Kafa kemikleri ile ilgili tanımlamaları günümüzde de geçerli imiş.
Aristoteler de aynı dönemde hekim. O da anatomi ile ilgili tanımlamalarda bulunmuş.
Ünlü Yunan hekimi Galenos (M.S. 130-200) ölü hayvan disseksiyonlarına ağırlık vermiş. Daha sonra insanlarda da tanımlanmış olan periferik sinirler, eklemler ve kaslar üzerinde gözlemler yapmıştır. Galenos'un anatomik oluşumları ve çeşitli hastalıkları tanımladığı eseri orta çağın sonlarına kadar kullanılmış.
İbn-i Sina (M.S. 980-1037), Avrupalılar tarafından Avicenna ismi ile tanınır. Tıp kanunu kitabında anatomi ile fizyolojiyi birleştirerek yazmış. Eserlerinde Hippocrates ve Galenos'un görüşlerinden de yararlanmış.
Leonardo da Vinci (1452-1519) rönesans döneminden kalma insan vücudu ile ilgili çizimleri geçerliliğini bugün de sürdürmekte.
Mesela altın oran:
(yani bacakları açınca ya da kolları açıp kaparken de aynı çember içinde kalıyor vs.)
Anatomi 16. yy'da bağımsız bir bilim dalı konumuna gelmiş. İlk anatomist ve modern anatominin kurucusu olarak kabul edilen Andreas Vesalius (1514-1564) çok sayıda insan ölüsü incelemiş ve insan vücudu yapısı üzerinde çalışmıştır. 1543 yılında yazdığı De Humani Corporis Fabrica adlı eseri Avrupa ülkelerinde uzun yıllar anatomi ders kitabı olarak okutulmuştur.
Anatomik duruş (situs pozisyonu)
(karşıya bakıyorsun ayaktasın, avuçlar da karşıya bakıyor, bacaklar hafif açık)
Yön belirten terimler
(bu kısmı derse geç girmek suretiyle kaçırdım ya asdf :/ resimden anlaşılıyor zaten)
Düzlemler
1. Planum Sagittale (Oksal düzlem): Karşı yöne doğru ok atmaya hazırlanan bir kişide yay tarafından oluşturulan düzlemdir. Vücudu sağ ve sol iki yarıma ayırır. Planum sagittale eşit olmak zorunda değil.
Vücudun tam ortasından geçerek iki eşit yarıma ayıran sagittal düzleme planum medianum ya da planum sagittale medianum denir.
(1-planum sagittale medianum, 2-planum transversum)
2. Planum transversum (horizontale- yatay düzlem): Yere paralel ve diğer düzlemlere dik olarak geçen düzlemlerdir. Vücudu üst ve alt bölümlere ayırır.
İlla ortadan değil, üst ve alt diye ayırmış oluyor.
3. Planum frontale (coronale- Taçsal düzlem): Planum medianum'a dikey olarak alın bölgesine paralel, yukarıdan aşağıya veya tersine geçen tüm düzlemlerdir. Vücudu ön ve arka bölümlere ayırır. Corona -> taç demek. Taç giymişsin de aşağı doğru devam ediyormuşsun gibi yani. Bu da eşit olmak zorunda değil.
(planum frontale)
Eksenler (Axis'ler - Yönler)
Anatomide hem düzlemleri hem eksenleri kullanıyoruz. Eklem hangi yönde hareket ettirir bunları ortaya çıkarıyor.
1. Axis transversalis: Yere paralel, sağdan sola, soldan sağa geçen eksendir.
Flexion (eğilme/bükülme) ve extension (geri çekilme/esneme) hareketini yaptırıyor. (hoca eksen üzerine kalem koyup çevirerek gösterdi. Yani o oklar gittiği yönü göstermiyor. O hizzadan büküp açıyormuşsunuz gibi düşünüyorsunuz.)
(1- axis transversalis, 2-axis verticalis, 3- axis sagittalis)
2. Axis verticalis: Baştan ayaklara doğru düşey inen, yere dik eksendir.
Yukarıdan başlayıp aşağı iniyor, ya da tersi. Eksenin yaptırdığı hareket dönme hareketi. (O hizzadan çevirdiğinizi düşünüyorsunuz.)
3. Axis sagittalis: Ok yönünde demek. Yere paralel. Önden arkaya ya da arkadan öne devam ediyor.
Vücudun Bölümleri
Kafa -> Cranial
Yüz -> Facial
Ağız -> Oral
Alın -> Frontal
Boyun -> Cervical
Göğüs -> Thoracal
Karın -> Abdominal
Üst kol -> Brachial
Ön kol -> Antebractial
Avuç ici -> Palmar
Bilek -> Carpal
Dirsek -> Cubital
Leğen kemiği -> Coxal
Kasık -> İnguinal
Dış genital -> pubic
Uyluk -> Femoral
Bacak -> Crural
Diz -> Patellar
Ayak -> Tarsal
Taban -> Plantar
Ense -> Nuchal
Bel -> Lumbal
Kuyruk Sokumu -> Sacral
Kalça -> gluteal
Dizin arkasındaki çukur -> Popliteal
Bacak arkası kısım -> Sural
Vücut boşlukları ve bu boşluklarda bulunan organlar:
1- Arka (dorsal) vücut boşluğu:
A) Cavitas cranii (Kafatası boşluğu) - beyin, beyincik, beyin sıvısı vs.
B) Canalis vertebralis (Omurga kanalı) - beyinden devam ediyor, omurilik
2- Ön (Ventral) vücut boşluğu:
A) Cavitas thoracis (Cavitas thoracica, Thorax) - göğüs kafesindekilerin hepsi bu boşlukta yer alır. Soluk borusunun alt bölümü ve bronşlar, akciğer, kalp ve kalpten çıkan büyük damarlar, yemek borusu
B) Cavitas abdominalis (Cavitas abdominis, Abdomen - Karın boşluğu) - diyaframın altında. Karaciğer, mide, ince bağırsak, kalın bağırsak, pankreas, safra kesesi, dalak, arkada böbrekler vs.
C) Cavitas pelvis (Cavitas pelvica, Pelvis - Leğen boşluğu) - iç genital organlar, ürinal sisteme ait organlar, erkekte prostat, kadında uterus, ovarium, mesane, ince bağırsak kıvrımları, düz bağırsak (rectum)
Pozisyon belirlemede kullanılan yer ve yön belirten terimler
dexter - sağ
superficialis - yüzeysel
profundus - derin
medius - orta
intermedius - iki oluşumun arasında
longitudinalis - boyuna, boyunca
centralis - merkezi
perpheralis - çevre
internalis - iç (dahili)
externalis - dış (harici)
proximalis - merkezi
distalis - merkezden uzak
ipsilateralis - aynı taraf
contralateralis - karşı taraf
apex - tepe
basis - tab
sinister - sol
anterior - ön, onde
posterior - arka, arkada
ventralis - karın
dorsalis - sırt, sırt tarafında
sagittalis - oksal, ok
transversalis - enine, yönünde
medialis - iç yan
lateralis - dış yan
verticalis - düşey
horizontalis - yatay
superior - üst, üstte
inerior - alt, altta
cranialis - baş tarafında
caudalis - ayak tarafında, kuyruk tarafında
Organizmadaki hareketi belirtmek için kullanılan terimler:
flexion: bükme, bükülme. herhangi bir uzvu sagittal planda ve horizontal eksende bükme işlemidir.
extention: germe, gerilme. Bükülü olan uzvun tekrar gerilmesidir.
abduction: uzaklaştırma. herhangi bir uzvun koronal planda ve sagital eksende orta hattan uzaklaşmasıdır.
adduction: yaklaştırma. Uzaklaştırılan uzvun tekrar orta hatta yaklaştırılmasıdır.
Bu dört hareket angular (açısal) hareketler olarak bilinir. Angular hareketlerin kombinasyonu dairesel bir hareket sağlar. Buna da circumduction adı verilir.
(1-
(Sağa) Rotation, 2- Abduction,
3- Adduction, 4- External
rotation (lateral
rotation-supination),
5- Internal rotation
(medial rotation-pronation
-), 6- Flexion ve internal
rotation, 7- Extention
ve internal rotation,
8- Flexion, 9- Extention,
10- Lateral flexion)
Özel tanımlanmış rotasyon hareketleri:
supinasyon - ön kolun dışa döndürülmesi, su içme pozisyonu, avuç içinin öne bakması.
pronasyon - ön kolun içe döndürülmesi, avuç içinin arkaya bakması
inversion - ayak tabanının içe doğru döndürülmesi
eversiyon - ayak tabanının dışa döndürülmesi
elevation - yukarı doğru kaldırma
depression - aşağı doğru bastırma
(1-
Extention, 2- Adduction,
3- Abduction, 4- Flexion,
5- Opposition, 6- Adduction,
7- Abduction, 8- Flexion)
(1-
Plantar fleksiyon,
2- Dorsal fleksiyon
(dorsiflexion),
3- Eversion, 4- Inversion)
Anatomi terminolojisinde sık kullanılan örnekler
antre - ön, önde bulunan
retro - arka, arkada bulunan
intra - iç, içinde bulunan
extra - dış, dışında bulunan, ayrıca, fazla
sub - alt, altta bulunan
supra - üst, üstte bulunan
infra - alt, altta bulunan, öte, ötesinde bulunan
inter - ara, arasında bulunan
ultra - uzakta
epi - üst, üstünde, yakınında
circum - çevresinde
peri - etrafında
endo - içinde
ecto - dışında
super - normalin üstünde, aşırı, fazla
hyper - üst, üzerinde, yukarısında, aşırı, fazla
hypo - alt, altında, aşağısında, eksik
mega - aşırı büyük, aşırı geniş
macro - büyük, iri
micro - minik
uno - bir
bi - iki
tri - üç
tetra - dört, dört kat
quadri - dört, dört kat
mono - bir, tek
multi - çok, birden fazla
pre - öncü, önce, önünde
post - sonu, sonrası, arkası
Polis
YanıtlaSil