Hareket Sistemi (Systema locomotoria)
Os-> kemik
Ossa -> kemikler
Juncturae (yunktura
diye okunuyor) -> eklemler
Musculi -> kaslar
Osteologia->
kemikleri inceleyen bilim dalı
Arthrologia (art da
eklem demek. Greekçe.) -> eklemleri inceleyen bilim dalı
Myologia ->
kasları inceleyen bilim dalı
Hareketin oluşması
için
1-pasif unsurlar: kemikler ve eklemler. Hareketin yapılmasındaki uzuvları
oluşturur
2-aktif unsurlar:
kaslar
kemikler harekete
destek verir, esas görevi yapan kaslar. Tendonlar (kirişler) ise kasların meydana getirdiği
kuvveti kemiğe uygulatırlar. Tendonlar kasların parçasıdır, tutunma yerleridir.
Bu tutunma yerleri sayesinde kemikler hareket eder.
Kemikler:
Mineral deposu
Destek
koruma
Hareket sisteminin önemli bir kısmı
Hematopoesis (kan
üretimi)
Vücudumuzda 206 kemik
var.
Skeleton axiale
Neurocranium: beyni
saracak olan kemikler.
Visserocranium: yüzde
bulunan tüm kemikler
Columna vertabralis:
omurga
Skeleton thoracis:
göğüs kafesi (sternum ve costalar)
Skeleton appendiculare (uzuvlarımız)
Membrum superius
Membrum inferius
Kafa
kemikleri
Visserocranium
Os
maxillae
(2)
Os
zygomaticum
(2)
Os
nasale
(2)
Os
vomer
(1)
Concha
nasi
inferior
(2)
Os
lacrimale
(2)
Os
mandibulae
(1)
Os
hyoideum
(1)
Os
palatinum
(2)
Malleus
(2)
Incus
(2)
Stapes
(2)
Neurocranium
Os
frontale
(1)
Os
occipitale
(1)
Os
sphenoidale
(1)
Os
parietale
(2)
Os
temporale
(2)
Os
ethmoidale
(1)
toplam 29 tane
Columna
vertebralis
Presakral
vertebralar
Vertebrae
cervicales
(7)
Atlas
Axis
3. servikal
vertebra
4. servikal
vertebra
5. servikal
vertebra
6. servikal
vertebra
7. servikal
vertebra
Vertebrae
thoracicae
(12)
Vertebrae
lumbales
(5)
Sacrum
(1)
Coccyx
(1)
toplam 26 tane
Kuyruk sokumu için sacrum kullanırız ama anatomic olarak düşününce
coccyx
Thorax
Sternum
(1)
Costae
(24)
Costa
vera
Costa
spruria
Costa
fluctuantes
toplam 25 tane
Sternum:iman tahtası
Costa: omurgalar.
Boşluğa göğüs kafesi diyoruz. İçinde kalp akciğer soluk borusu
bronşlar etc.
Üst
taraf (extremite)
kemikleri
Cingulum
pectorale
Os
claviculae
(2)
Os
scapulae
(2)
Pars
libera
membri
superioris
Os
humeri
(2)
Os
radii
(2)
Os
ulnae
(2)
Ossa carpi
Os
scaphoideum
(2)
Os
lunatum
(2)
Os
triquetrum
(2)
Os
pisiforme
(2)
Os
trapezium
(2)
Os
trapezoideum
(2)
Os
capitatum
(2)
Os
hamatum
(2)
Ossa metacarpi
(10)
Phalanges
(28)
Üst taraf kemikleri toplam 64 tane. Çoğaltan el kemikleri.
Clavicula ve scapula-> üst ekstremi gövdeye bağlayan kemikler.
Bracum -> kol kemiği.
2 ön kolkemiği var antebracum etc.
Alt
taraf (extremite)
kemikleri
Cingulum
pelvicum
Os
coxae
(2)
Pars
libera
membri
inferioris
Os
femoris
(2)
Os
patellae
(2)
Os
tibiae
(2)
Os
fibulae
(2)
Ossa tarsi
Os
tali (2)
Os
calcanei
(2)
Os
naviculare
(2)
Os
cuboideum
(2)
Os
cuneiforme
mediale
(2)
Os
cuneiforme
intermediale
(2)
Os
cuneiforme
laterale
(2)
Ossa metatarsi
(10)
Phalanges
(28)
Alt extremitede ise 62 kemik var.
Carpel kemik 8 tarsel kemikler 7 tane dolayısıyla üst ekstremitede 2 eksik
çıkıyor.
Alt ekstremiteyi gövdeye bağlar coxal?
Uyluk -> femur (insan vücudunun en uzun kemiği)
Skeleton axiale
Neurocranium
(21)
Visserocranium
(8)
Columna
vertebralis
(26)
Skeleton
thoracis
(25)
Skeleton appendiculare
Membrum
superius
(64)
membrum
inferius
(62)
Hepsini toplayacak olursak toplam 206 tane kemik bulunur.
Dönem dönem değişir.
Çocuk (14 yaş altı) 270
14 yaş: 256
ergenlik: 206
neden? Kaynaşıyor çünkü. Mesela leğen kemiği. Bir çocukta 3 ayrı
kemik görürsünüz. Vücut gelişmesi devam ettiği içn erişkin hayatta birbiri ile
kaynaşmış olarak tek bir kemik halinde görürsünüz.
Kemiğin içeriğinde:
60-70 inorganik madde. (kalsiyum, magnezyum etc)
inorganik maddeler (sertlik sağlar)
%85
Kalsiyum fosfat
%10
Kalsiyum karbonat
%1.5
Magnezyum fosfat
Bazı
alkali tuzlar (Kalsiyum florit, kalsiyum klorit)
30-40 organik madde. (kolejen lifler)
organik maddeler (elastikiyet sağlar)
%95
kollagen
lif.
kemik yakılırsa ne gözlenir?
Kemik yanar ama en yüksek ısıya dayanan dişlerinizdir. O yüzden bi
yangından sonra kimlik tespiti dişlerden yapılır.
Kemiklerin dış yüzünde birkaç tabaka bulunur ama en dışında
periosteum denilen bir zar vardır. Bu kemiğin beslenmesini, yenilenmesini
sağlar, kemikleri birbirine bağlar, koruyucu, kireç ve kasların kemiğe tutunmasını
sağlar. Sinir liflerince çok zengindir. Bu nedenle ağrıya duyarlıdır. Periosteum zarar görürse kemik ölümüne yol açar. (kemiğin beslenmesi duracağı
için).
Periosteum aslında zar şeklinde bir yapı. 2 tabakası bulunur. Biri
iç yüzde diğeri iç yüzde.
Stratum fibrosun (eklem kapsülünün fibröz tabakası ile devam eder)
Stratum osteogenicum (damardan zengin ve kemikte enine büyümenin olduğu yerdir.)
Her organı mutlaka bir zar sarar. Kimisi sert kimisi
daha yumuşak, kimisi boşluklu kimisi yapışık vs.
Mavi-kırmızı olarak görülen, kemiği besleyen damarlar. Kırmızılar
temiz kanı maviler kirli kanı besleyen damarlardır.
Arterier-> kan taşıyan, arter
Venöz kan taşıyana da ven diycez.
Kemiklerin iç boşlukları da endosteum denilen bir tabaka ile
örtülüdür.
Kemikler iki kısımdan oluşur:
Kampakt doku: (substantia compacta) sert doku
Spongioz doku: (substantia spongiosa) süngerimsi
Kampakt doku:
(substantia compacta) sert doku.
Kemiklerin dış kısmını
oluşturur. İçerisinde Havers kanalları denilen ince kanalcıkları var. Bu kanallarda kemik dokusunun kılcal damarları bulunur.
Transvers kesitte noktalar halinde görürüz.
Spongioz doku (substantia spongiasa):
süngerimsi
Bu tabakada kemik matriks'inde basınç ve gerilmeye göre düzenlenmiş trabeculalar bulunur.
Uzun ve yassı kemikler içerisinde trabeculalar arasında bulunan boşluğa Cavitas medullaris denir.
Bu boşlukta Medulla ossium (kemik iliği) bulunur.
Kemikleşme
(ossifikasyon)
Çocuklukta kemik
sayısı fazla bunlar kaynaşıyor sayısı azalıyor vs.
Bunlar kaynaşıyor,
kemikleşmeye başlıyor.
Çabuk kırılıyor ama
çabuk kaynaşıyor çocukların.
1-) intramembranöz kemikleşme:
kemiğin sertleşmesine başından başlar
2-) intrakartilaginöz kemikleşme:
kemiğin ortasından başlar
a-enkondral kemikleşme
b-perikondral kemikleşme
uzun bi kemiğe
baktığınızda mesela: epifiz (uzun
kemiklerin uçları, diafiz (gövde kısım) ve metafiz (epifiz-diafiz arasında
kalan alan) denilen kısımlar var. uzun kemikler uzamaya metafizden devam eder.
Metafiz mesafesi açıldıkça bizim boyumuz uzar.
(epifiz kıkırdağı. Bir çocuğunmuş, kırılmış.)
Kemiklerin şekillerine göre sınıflandırılması:
Ossa longa ( Uzun kemikler )
uzun kemiklerin iki ucu bir gövdesi vardır. baş kısmı: extremitas proximalis, gövde: corpus, son kısmı: extremitas distalis
Ossa breve
( Kısa kemikler )
Ossa plana ( Yassı kemikler )
Ossa irregularia
, informia ( Düzensiz kemikler )
Ossa pneumaticum
( Havalı kemikler )
Ossa sesamoidea
(patella,
os
pisiforme)
Ossa accessoria
(Os
trigonum,
os
fabella,
os
vesalinum
pedis)
En büyük susamsı
kemik patella -> diz kapağı
Aksesuar kemikler->
bazı insanlarda var bazılarında yok. Çok hayati bir şey yok. Olsa da olur
olmasa da olur.
Osteoporoz bayanlarda
daha sık görülür. Boşluk arttıkça kırılma etc risk artar.
EKLEMLERİN
SINIFLANDIRILMASI
Hareket yeteneğine
göre
Oynamaz eklemler:
kafatası
Yarıoynar: leğen
kemiği. Doğum yaparken vs.
Oynar: hareket
ettirebildiğimiz her yer.
Ekleme katılan kemik sayısına göre
Articulatio simplexa
Articulatio composita
Yapılarına göre:
Articulationes fibrosae (Fibröz eklemler, synarthrosis (synosteos)
Articulationes cartilaginea (Kartilaginöz eklemler, amphiarthrosis)
Articulaciones synoviales (synovial eklemler, diarthrosis)
Synovial eklemler:
oynar eklemlerle aynı.
Sıvı var hareketi
kolaylaştırırı.
Eklem yüzü var (eklem
yapacak yerlerin birbirine bakacak kısımları)
Eklem boşluğu
bulunur.
Kapsül: hareket
ederken çıkmaması için önlemlerden biri. İki eklemi de sarar, hareket ederken
çıkma durumunu aza indirger.
Cavum
articulare-eklem boşluğu
Ligamentler-bağlar
Discus articularus-
aşınmayı engellemek için
Meniscus- bildiğimiz
meniscus. Dizde gördüğümüz bir yapı
Labrum articulare-
omuzda gördüğümüz. Ağız kısmında tuttuğu kısımlar.
synovial eklemlerde gördüğümüz primer yapılar bunlar.
KAS GENEL BİLGİSİ
hareket sistemi
Osteologia : kemikleri inceleyen bilim dalı
Arthrologia: eklemleri inceleyen bilim dalı
Myologia: (kasları inceleyen bilim dalı
Kas tipleri:
Düz kas, çizgili kas (iskelet kasları),
kalp kası.
İzotonik
kontraksiyon: kısalır fakat gerilimi değişmez (dinamik kasılma)
Dayanıklılık artırıcı
hareketler deniyor bu tarz hareketlere
Izometrik
kontraksiyon: kasılma sırasında kas kısalmaz ama gerilimi artıyor. (statik kasılma)
Yük kaldırıyor
İki çeşit kas grubu
var:
Sinergist (agonist):
beraber çalışan kas grupları. Bir harekete aynı yönde etki yapan kas grupları
Antagonist: Bir harekete, hareketin etki yönüne karşı koyanlar. (zıt)
Agonist-antagonist
birlikte çalışırsa-> kemiğiniz kırılır
Kaslar çok kuvvetli
çünkü.
Kas dokusunun en
küçük birimi-> kas lifi.
Etrafını saran->
endomysium zarı var.
Birkaç kas lifi
biraraya geldiğinde ->kas demeti deniyor, kas fassikülü.
Demeti saran->
perimysium. Epimysium tarafından sarılan kas paketinin içindeki kas lifi demetleri çeşitli kalınlıktaki bağ dokusu bölmeleri ile sarılır ve birbirinden ayrılırlar. Bu bağ dokusuna perimysium deniyor.
Birkaç kas demeti
biraraya geldiğinde->epimysium zarı tarafındans sarılıyor.
(ALLAH NASIL YARATMIŞ SUBHANALLAH YA)
Kasın Bölümleri
Kasın karın kısmı (venter) -> tendonlar arasında kalan kas liflerinden oluşan genişce yer.
(resimdeki turuncu geniş çizgili kısım)
Kasların kas liflerinden oluşan kısımları; bol damarlı, basınç ve sürtünmeye karşı dirençleri az, enfeksiyonlara karşı daha dayanıklıdır.
Sürtünmeye karşı daha
dirençli olan yer-> kasın tutulma yerleri, kasın uç kısımları Tendon.
Yuvarlak ise tendon, yassı membran şekilli ise aponeurosis denir.
Tendonlar çok güçlü, damarsız, elastikiyet kabiliyeti olmayan, basınca dayanıklı, kolayca enfekte olan yapılardır. Esas hareketi yaptıranlar bunlar.
Enine kesit
aldığında, 600-100 kg’a kadar ağırlığı çekme kapasitesine sahiptir, kopmadan dayanabilir.
Aponeurosis->
kasın sonlanması parmak gibi uzun devam ediyorsa tendom ama yaprak gibi devam
ediyorsa aponeurosis.
Intersectio tendinea
-> kaslar bazen bölümlenebiliyor.Ara ara tendonlarla geçiş yapabiliyor. En
belirgin olanı rectus abdominis-six pack.
Connexus
intertendinea-> tendomlar devam edebilirken diğerleri arasında bağlantı
olabiliyor, hareketin aynı anda yapıldığı ya da ayrılamadığı. (mesela yüzük parmağı orta parmak ile serçe parmağa bağlıdır, tek başına kaldıramazsınız.
Origo: kasın
başlandığı yer. Bir kasın proksimaldeki ve hareket esnasında sabit kalan kemikteki yapışma noktası.
Insertio: kasın
bittiği yer. Bir kasın distaldeki ve hareket kemiğindeki yapışma noktası.
Hangi kemiği nereye
hareket ettirmek istiyorsan insertio kısmın orası oluyor.
Bursa: içi dolu
kesecikler. Hareketi sağlamak ve korumak amaçlı. Tendonların kemik, kıkırdak, ligament veya başka tendonlara sürtünmesine engel olan küçük içi sıvı dolu yastıkçıklardır.
Kas liflerinin
diziliş şekli (ezberlememizi istemiyor, yay! :D) o yüzden bu kısmı geçiyorum :d ama şunu bil:
Kasların şekilleri
ile hareketi çok bağlantılı
Kasların
isimlendirilmesi
Kasın seyrine göre:
m.rectus abdominis (rectus düz)
m.Obliquus
abdominis (oblig şekilde iniyor abdominal bölgede)
Ya da bulunduğu yere
göre
M. temporalis
Ya da büyüklüğüne
göre
m.gluteus maximus,
m. gluteus minimus
Uzunluklarına göre:
m.extensor carpi radialis longus
m.extensor carpi radialis brevis
Orijin sayısına göre
(tutunduğu sayıya göre)
m.biceps brachi
m.triceps brachi
Şekline göre
m.Trapezius (eşkenar
dörtgen şeklinde)
Başlama ve bitiş yeri
Muskulus
sternocleidomasteid .
Fonksiyonuna göre:
m.supinator
m.pronator teres
Kasın dinlenme
halindeki gerginliğine kas tonusu denir.
Kaslar hiç bir zaman
gevşek değil. Oraya giden sinir felç olursa tamamen gerginlik yok ancak.
